Hozirda yashil iqtisodiyot dunyo bo'ylab mamlakatlar tomonidan qo'llab-quvvatlanayotgan umumiy maqsadga aylangan. "Ikki karbonneytral" maqsadlari doirasida Xitoy yashil va past karbonli zamonaviy sanoat tizimini tezlashtirib qurish, sanoatni yashillantirish orqali iqtisodiyotni sifatli rivojlanishning yangi yo'nalishiga olib chiqishda ishlatmoqda. Chiqindi transformatorlarni takroran qayta ishlash va foydalanish energiyani tejash, atrof-muhitni muhofaza qilish hamda resurslarni qayta tiklash kabi afzalliklarga ega bo'lib, Xitoyning yashil atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida etib borilmasdan bo'lmaydigan muhim havza sifatida shakllanmoqda hamda tobora keng diqqatga sazovor bo'lyapti. So'nggi paytlarda Davlat rivojlanish va islohot komissiyasi hamda boshqa sakkiz vazirlik tomonidan birgalikda "Energiyani tejash va karbonni kamaytirish bilan qayta ishlash va foydalanishni uyg'unlashtirish, asosiy mahsulot uskunalari almashinuvini hamda modernizatsiyasini tezlashtirish to'g'risida Fikr- mulohazalar", shuningdek, "O'zgaruvchan tok transformatorlarini yangilash, modernizatsiya qilish hamda ularni qayta ishlash va foydalanish bo'yicha Amaliy ko'rsatmalar (2023-yil nashri)" (keyingi o'rinlarda "Amaliy ko'rsatmalar") e'lon qilindi. Ushbu ko'rsatmalar quvvat transformatorlarini energiyani tejash va karbonni kamaytirish maqsadida yangilash hamda modernizatsiya qilish, shuningdek, eskirgan transformatorlarni qayta ishlash va foydalanish ishlarini uyg'unlashtiradi. Ular aniq g'oyalarga, aniq choralarga va aniqlik kiritilgan vazifalarga ega bo'lib, quvvat transformatorlari sanoat zanjirining yashil va sifatli rivojlanishini rag'batlantirish jihatidan katta yo'nalish beruvchi ahamiyatga ega.
Chiqindi transformatorlarning ifloslanish muammosi tobora ko'proq e'tibor qozonmoqda
Transformatorlar quvvat tizimining muhim qismi bo'lib, elektr energiyasini ishlab chiqarish, uzatish va taqsimlash kabi bosqichlarda asosiy rol o'ynaydi hamda milliy iqtisodiyotning turli sohalarda keng qo'llaniladigan elektr uskunalari sifatida mustahkam o'rin egallagan. Odatda elektr energiyasini ishlab chiqarishdan boshlab, ta'minot va iste'mol gacha bo'lgan zanjirda 3-5 marta kuchlanishni almashtirish talab etiladi, shu sababli ham transformator mahsulotlari elektr tarmog'ining barcha bosqichlarida muhim o'rinni egallaydi. Statistikaga ko'ra, mamlakatimizda hozirda taxminan 1,7 millionta transformator ishlayapti, umumiy quvvati esa 11 milliard kVA atrofida. Biroq, transformatorlarning eskirishi hamda texnologiyalarning doimiy yangilanishi va takomillashtirilishi bilan chiqindi transformatorlarni utilka borish muammosi tobora dolzarblikka ega bo'lyapti.
Dunyoning eng katta transformator ishlab chiqaruvchi mamlakatlari qatoriga kiradigan Xitoy har yili katta miqdordagi chiqindi transformatorlarga ega bo'ladi va xavfsiz yonish usuli bilan qayta ishlash natijasida atrof-muhit ifloslanishi tobora jiddiy holatga aylanmoqda. Chiqindi transformatorlarda atrof-muhit va inson organizmi uchun zararli bo'lgan ko'plab organik moddalar va og'ir metallar mavjudligi sababli ular atrof-muhit hamda inson salomatligi uchun jiddiy xavf tug'diradi.
Umuman olganda, Xitoyning kuchlanish transformatorlarida yo'qotishlar ulushi yuqori bo'lib, chiqindi uskunalarni takroriy qayta ishlash darajasi past, ashyolarning qayta foydalanish koeffitsienti past kabi muammolar sanoatning sifatli rivojlanish jarayonini cheklaydi.
Ekologik va atrof-muhitni muhofaza qilish bo‘yicha Mamlakat konferensiyasida Umumiy kotib Xi Jinping yashil ishlab chiqarish hamda turmush tarzini shakllantirishni tezlashtirish zarurligini ta'kidladi. Shu munosabat bilan, odamlarga qaratilgan yashil harakatlarni amalga oshirish, rivojlanish uslublarining yashil transformatsiyasini tezlashtirish, ekotizimlarning xilma-xilligi, barqarorligi va barqarorligini oshirish hamda ekologik ustunlik, resurslardan iqtisodiy va yig‘ilgan foydalanish hamda yashil rivojlanishni to'liq joriy etish hozirgi dolzarb vazifalar hisoblanadi. Barqaror rivojlanish maqsadiga erishish intilishlari kuchayayotgan bugungi davrda, chiqindili transformatorlarning energiya qayta ishlatish darajasini oshirishning samarali usullarini topish ayniqsa muhim bo'lib qolmoqda.
Transformatorlarni qayta ishlash nima? Transformator qayta ishlash — chiqib ketgan, eskirgan yoki shikastlangan transformatorlarning to'liq qayta ishlanishini va takroran foydalanilishini anglatadi. Bu chiqindilar katta miqdordagi metallar hamda temir, mis va moy kabi boshqa qayta ishlanadigan materiallarni o'z ichiga oladi. Ushbu materiallarni qayta ishlash orqali birinchi navbatda minerallarga bo'lgan ehtiyoj kamaytiriladi, energiya iste'moli va karbonat angidrid chiqarilishi pasayadi.
Aylanma iqtisodni rivojlantirish uchun qayta ishlash bozoriga katta ahamiyat beradi
Xitoy Komunistik partiyasining 20-s'ezdi karbon pikini va karbonneytrallikni faol hamda ehtiyotkorlik bilan rag'batlantirish bo'yicha muhim tashkilotlar ishini amalga oshirdi. Hozirda energiya tejash va karbonni kamaytirish korxonalar uchun atrof-muhitni muhofaza qilish maqsadida hal etilishi zarur bo'lgan savolga aylangan. Amalga oshirish ko'rsatmalari elektr transformatorlari kabi bog'liq sanoat tarmoqlarining ekologik rivojlanishini rag'batlantirish uchun yo'nalish hamda yo'l belgilab berdi. Unda taklif etilgan talablarga binoan, etkazib beruvchi tomon sifatida ishlab chiqarish va ishlab chiqarish, strukturaviy dizayn hamda texnologik yangiliklarda asosiy kalit texnologiyalarni rivojlantirish, sifatli xom ashyo va komponentlardan foydalanish, ishlab chiqarish sifati hamda etkazib berish imkoniyatini oshirish, shuningdek, transformatorlarning raqamlashtirilganligi, aqlli tizimlari hamda ekologik darajasini oshirishga e'tibor qaratilishi ta'kidladi. Shuningdek, talablarda talab tomoni sifatida elektr ta'minotining ishonchliligi, energiya samaradorligini oshirish hamda uskunalar foydalanish qiymati kabi omillarni umumiy hisobga olish, hizmat ko'rsatayotgan elektr transformatorlariga energiya tejash hamda karbonni kamaytirish sohasida o'tishni faol hamda ehtiyotkorlik bilan amalga oshirish, energiya samaradorligi darajasi 2 yoki undan yuqori bo'lgan elektr transformatorlarini xarid qilishni afzal ko'rish, eski aluminiy o'ramlar, tuzatilmaydigan nuqsonlarga ega bo'lgan transformatorlar, past kuchlanishli transformator tumanlari hamda keskin ortiqcha yuklangan transformatorlarni almashtirishni tezlashtirish belgilangan.
Shuningdek, 2025-yilga kelib, energiya samaradorligi energiya tejash darajasiga (energiya samaradorligi darajasi 2) yoki undan yuqori bo'lgan ishlayotgan yuqori samarali va energiya tejovchi kuchlanish transformatorlarining ulushi 2021-yilgika nisbatan 10 foizdan ortiq miqdorda oshadi, shu yili qo'shilgan yuqori samarali va energiya tejovchi kuchlanish transformatorlarining ulushi 80% dan oshadi; chiqindi kuchlanish transformatorlarini takroriy qayta ishlash hamda yo'qotish tizimi yanada takomillashtiriladi.
Hukumat hisobotida "rivojlanish usullarining iqtisodiy o'zgarishini rag'batlantirish; atrof-muhitni ifloslanishdan chuqur boshqa darajada himoya qilish; aylanma iqtisodni rivojlantirish, resurslardan samarali va iqtisodiy foydalanishni rag'batlantirish hamda asosiy sohalarda energiya tejash va karbonni kamaytirish" kabi ma'riflar va talablarga muvofiq jamiyat transformatorlarni qayta ishlash bozoriga katta e'tibor beradi va resurslarni qayta ishlash sanoatining yuqori sifatli rivojlanishini rag'batlantiradi.
Transformatorlarni qayta ishlash va takroran foydalanishning asosiy ahamiyati quyidagilarda:
Avvalo, tabiiy resurslarni saqlab qoling. Masalan, eskirgan transformatorlarning yadrolari, o'ramlari va moylari kabi materiallarni samarali ajratish va ajratib olish mumkin. Qayta ishlov berishdan so'ng ushbu materiallardan qaytadan foydalanish mumkin. Qayta ishlangan yadrolardan yangi transformator materiallari tayyorlanadi, qayta ishlangan moylardan esa mazut sifatida foydalanish uchun mos kislota qiymatlari ajratib olinadi. Ushbu materiallarni qayta ishlash faqatgina tabiiy resurslarga bo'lgan ehtiyojni kamaytirmaydi, balki yangi transformatorlar ishlab chiqarish uchun kerak bo'ladigan inson, moddiy va moliyaviy resurslarni ham tejaydi.
Ikkinchidan, atrof-muhitni muhofaza qilish tushunchasini amalga oshiring. Eski transformatorlarni qayta ishlash chiqindi hosil bo'lishini va ularni tashlashni kamaytirish, shu bilan atrof-muhitni ifloslanishining samarali darajada pasayishiga yordam beradi. Neftli loy, kadmiy va qo'rg'oshin kabi eski transformatorlarda mavjud zararli moddalarni to'g'ri boshqarmasdan tashlash yoki yondirish atrof-muhit uchun jiddiy ifloslanish va zarar keltirishi mumkin. Mutaxassislarning transformatorlarni qayta ishlash va qayta tiklash jarayonlari orqali chiqindilarni xavfsiz tarzda boshqarish ta'minlanadi hamda atrof-muhitga salbiy ta'sir ko'rsatish kamaytiriladi. Qayta ishlash va qayta ishlov berishdan keyin olingan qayta tiklangan resurslar birinchi navdagi xom ashyolarni almashtirishi mumkin bo'lib, atrof-muhitni ifloslanish muammosini asosan hal etadi.
Uchinchidan, aylanma iqtisodni rivojlantiring. Transformatorlarni qayta ishlash va takroran foydalanish nafaqat atrof-muhitni muhofazaga xizmat qiladi, balki bog'liq sanoat tarmoqlarining rivojlanishini ham rag'batlantiradi, bu esa transformator sanoati uchun aylanma iqtisodni shakllantirish va yashil o'zgarish yo'lini bosib o'tish uchun zarur. Mahalliy transformator sanoati texnologiyasi darajasi doimiy ravishda oshib bormoqda, bozor talabi ham ortib bormoqda. Transformatorlarni qayta ishlash korxonalari transformator sanoatiga ekologik jihatdan toza xom ashyolarni, birinchi toifadagi texnik xizmat ko'rsatish va jihozlarni taqdim etibgina qolmay, balki ish o'rinlarini yaratish orqali ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishga ham hissa qo'shadi.
Transformatorlarni qayta ishlash yangi biznes modeliga aylandi
Ko'plab eski transformatorlarning yangilari bilan almashtirilishi va texnologiyalarning modernizatsiyasi tufayli eskirgan transformatorlarni qayta ishlash bozori barqaror rivojlanmoqda. Hozirda transformatorlarni qayta ishlash bilan shug'ullanuvchi korxonalarning soni ortib bormoqda va bozor ham juda faol. Biroq, "farovonlik" ko'rinishi ostida hali ham ko'plab muammolar va qiyinchiliklar mavjud.
So'nggi yillardagi qayta ishlash bozori tahlili quyidagilarni ko'rsatmoqda: 1. Transformatorlarni qayta ishlash bozorining tartibi noaniq. Transformatorlarni qayta ishlash korxonalari va noqonuniy faoliyat yuritayotgan tashkilotlar keng ko'lamda eskirgan transformatorlarni yuqori narxlarda sotib olish uchun moslashuvchan vositalardan foydalanadi, hatto "nomini o'zgartirish" kabi shakllarda eskirgan transformatorlar qora bozorga ham kirib boradi. 2. Soha sohasiga kirish chegari past bo'lib, qayta ishlash va tuzoqlash korxonalarning umumiy darajasi past. Ular keng qamrovli boshqaruv usulini qo'llashadi, texnik vositalari ortga qolgan, jihozlari oddiygina, qayta ishlash va tuzoqlash operatsiyalari standartlashtirilmagan hamda atrof-muhit uchun xavfli. 3. Qayta ishlash korxonalari foydasining tebranish doirasi katta. Turli nizomga xilof biznes modellar sanoatdagi narxlarning barqaror emasligiga olib keladi, bu esa sanoatning barqaror va sog'lom rivojlanishiga ta'sir qiladi. 4. Qayta ishlash va tuzoqlash bo'yicha tegishli batafsil qoidalar va me'yoriy hujjatlar yetishmaydi. Butun sanoat eskirgan transformatorlarni qayta ishlash va tuzoqlash bo'yicha bir xil me'yoriy hujjatni shakllantirmagan. Tuzoqlash jarayonida turli xil transformatorlarga mos ravishda targ'ib qilish va yo'naltirish uchun mos standartlashtirilgan batafsil ma'lumotlar mavjud emas. 5. Xavfsizlikdagi xavflarni e'tiborsiz qoldirib bo'lmaydi. Qayta ishlash korxonalari hajmi va darajasi har xil bo'lganligi sababli, ayrim qayta ishlash korxonalari sertifikatlangan tuzoqlash jihozlari, moy saqlash jihozlari hamda yong'in xavfsizligi vositalarining etishmasligi kabi muammolarga duch keladi, bu atrof-muhitni muhofaza qilish va yong'in oldini olish jihatidan katta xavf-xatar tug'diradi.
Aslida, Ehtimoliy kuchlanish transformatorlarini qayta ishlash bo'yicha Xitoydagi qayta ishlash darajasi nisbatan past bo'lib, asosiy materiallarning qayta foydalanish darajasi yuqori emas. Koordinatsiyani yanada mustahkamlash, kuchlanish transformatorlarining yangilanishini ularning qayta ishlanish va foydalanish bilan rag'batlantirish hamda sanoat zanjirining silliq aylanishini ta'minlash zarur.
Yashillashtirish zamonaviy sanoat tizimining asosiy xususiyatidir. Bosh kotibi Xi Jinping "yashil ishlab chiqarish va xizmat koʻrsatish tizimini qurish hamda umumiy iqtisodiy ishlab chiqarishda yashil va koʻmir uglerodsiz sanoatning ulushini oshirish" zarurligini qayta-qayta taʼkidlagan. Energiya tejash va karbonat miqdorini kamaytirish bo'yicha ilg'or texnologiyalarni faol targ'ib qilishning asosiy vazifasiga e'tibor qaratgan holda, amalga oshirish bo'yicha ko'rsatmalar nafaqat transformatorlarning ekologik o'zgarishi va rivojlanishi uchun yo'nalish va maxsus talablarni taklif qiladi, balki qayta ishlash bozoriga yaxshi Uning aniq tarkibiga quyidagilar kiradi: yuqori samaradorlik va energiya tejovchi transformatorlarning ta'minot quvvatini doimiy ravishda oshirish; foydalanishda bo'lgan transformatorlarni energiya tejash va karbonat miqdorini kamaytirish uchun qayta jihozlashni tartibga solish; eski asosiy transformatorlarni va S7 (shu jumladan S8) yuqori energiya iste'mol qiladigan taqsimlash
Ahamiyatga ega bo'lgan narsa shundaki, Amalga oshirish bo'yicha qo'llanmalar shuningdek, ishlatilgan quvvat transformatorlarini topshirish, eskirganlarni baholash, qayta tiklanadigan resurslarni qayta ishlash bilan shug'ullanuvchi operatorlarni ro'yxatga olish, ma'lumotlarni ro'yxatga olish va chiqindilarni bartaraf etish kabi choralarni ham aniqlovchi. U savdoga ayirboshlash orqali eski transformatorlarni qaytarishni rag'batlantiradi va ixtisoslashtirilgan, markazlashtirilgan hamda aqlli so'rish hamda qayta ishlash tizimining rivojlanishini qo'llab-quvvatlaydi, natijada butun quvvat transformatori sanoat zanjirining silliq aylanishini rag'batlantiradi.
Transformatorlarni qayta ishlash muhim ekologik texnologiya loyihasi ham, shu bilan birga, bozor tomonidan talab qilinadigan sanoat hamdir. Bozordagi talabning uzluksiz o'sishi bilan transformatorlarni qayta ishlash va qayta ishlab chiqish yangi biznes modeliga aylandi. Atrof-muhit resurslarini muhofaza qilish hamda innovatsion texnologiyalarni rag'batlantirish orqali u 'yashil iqtisodiyot' qurilishini rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi.
Xitoyning 14-5 yillik reja asosida yashil, past karbonatli va aylanma rivojlanishni xususiyatlari tashkil qiluvchi yangi sanoat tuzilmasini yaratish juda muhim. Atrof-muhitni muhofazaga bo'lgan jamiyat e'tiborining ortishi va atrof-muhit siyosatini rag'batlantirish bilan transformatorlarni qayta ishlash bozori juda keng imkoniyatlar ochib beradi. Kelajakda transformatorlarni qayta ishlash tizimi yanada mukammal shaklga ega bo'ladi va bu esa bog'liq texnologiyalarning rivojlanishini hamda innovatsiyalarini rag'batlantiradi, natijada chiqindi transformatorlarni qayta ishlash va tahlili yanada samarali, ekologik jihatdan toza hamda iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq amalga oshiriladi. Barqaror ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishni rag'batlantirish orqali transformatorlarni qayta ishlash xizmatlari Xitoyning energiya hamda iqtisodiyot sohasidagi o'zgarishlarini yanada samarali boshqarishga yordam beradi. "Yashil iqtisodiyot"ning o'sishi bilan transformatorlarni qayta ishlash xizmatlari sanoati yanada keng rivojlanish imkoniyatiga ega bo'ladi. (Transformer Circle)
EN
